रेडिओ

लहानपणी रेडिओचं इतकं वेड होतं की खेळताना पण "रेडिओ आणला.धुतला पुसला (आणि मग हाताला चिमटा काढुन) लता मंगेशकरचा आवाज कसा आला?" असा खेळ खेळायचो..टिव्हि तेव्हा आला होता पण माझ्या घरी तो यायला माझ्या भावंडांची दहावी आणि माझी आठवी इतकं उजाडावं लागलं...पण रेडिओ नक्की केव्हा आणला हे आठवत नाही म्हणजे नक्कीच अगदी मी खूप लहान असल्यापासुन असणार. त्यामुळे एकटं असताना रेडिओ ऐकणं हा माझा अजुनही आवडता कार्यक्रम आहे..


शाळेच्या वयात "बालदरबार" हा एक अतिशय आवडीचा कार्यक्रम होता. त्यावर बोक्या सातबंडे ही मालिका ऐकली होती आणि मला वाटतं बुधवारी आणि शुक्रवारी रात्री आठ वाजता गाण्याचा एक कार्यक्रम होता त्यात कुठल्या तरी शाळेच्या (प्रसिद्ध शाळा असायच्या पार्ले टिळक. बालमोहन अशा त्यामुळे माझं रेडिओवर निदान समुहगान गायचं स्वप्न केवळ फ़ेमस शाळेत नसल्यामुळे भंगलं असं मला म्हणायला आवडतं..असो...कंस पुर्ण करायला हवा) तर बुधवारी त्या समुहगीताची चाल त्या मुलांना शिकवली जायची आणि मग शुक्रवारी तेच गाणं परत गाऊन घेतलं जायचं..जास्त प्रसिद्ध नसलेली पण निव्वळ बालदरबारमध्ये शिकवलेली म्हणून कितीतरी गीतं अशी पाठ झालेली आठवतात.म्हणजे अगदी आठवायचं झालं तर "प्राणाहुनही प्रिय आम्हाला अमुची भारतमाता, या भूमीच्या धुलीकणांनी सजवु अपुला माथा" इतकी सुंदर चाल आहे नं..फ़क्त आता कोणते गीतकार आणि संगितकार त्या कार्यक्रमात यायचे तेवढं मात्र आठवत नाही...शाळेत असताना जितकं आवडीने बालदरबार ऐकायचो तसंच गंमत जंमत म्हणूनही एक कार्यक्रम होता त्याचं टायटल सॉंग माझ्यासारखंच बर्‍याच जणांन आठवत असेल..."गंमत जंमत या या गंमत जंमत, ऐका हो गंमत जंमत हो हो गंमत हो जंमत..." असं...पण फ़क्त लहान मुलांचेच कार्यक्रम ऐकायचो असंही नाही.

आई-बाबा कामावर जायच्या आधी रेडिओच्या घड्याळ्यावर त्यांची कामे चालायची म्हणजे सकाळचे संवादच असे की "बातम्या झाल्या तरी आज अजुन डबे भरले नाहीत" किंवा "आज उठायचं नाही का? राजाभाऊपण आले"..हे सर्व कार्यक्रमही कान सराईतपणे ऐकायचे आणि त्यामुळे सवासातला लागणार्‍या मराठी गाण्यांनी दिवस सुरू व्हायचा तो ती गाणी मनात ठेवुनचं..मग साधारण आठेक वाजताच्या सुमारास मुंबई ब वर जाऊन तिथे हिंदी गाण्यांचा फ़डशा पाडायचा असे. साडे-नऊला शाळेत जायला निघेपर्यंत रेडिओ चालु असे. त्यानंतर संध्याकाळी पुन्हा "सांजधारा" हा ब वरच लागणारा मराठी भावगीतांचा कार्यक्रम. संध्याकाळच्या वेळ आशा भोसलेंचं "जीवलगा" किंवा लतादीदींचं "मालवुन टाक दीप" ऐकताना दिवस संपल्याची हुरहुर वाढायची. तसंच अनिल-अरुण यांनी संगितबद्ध केलेली आणि अनुराधा पौडवालनी गायलेली "पिया साहवेना हा एकलेपणा", "गीत प्रितीचे कुठे हरवले सख्या" यासारखी कितीतरी सुंदर गाणीही इथेच परिचयाची झाली. नंतर मग अभ्यास आणि खेळ असले तरी सात वाजता फ़ौजी भाईंयोंसाठीची गाणी आणि भूले-बिसरे गीत यामुळे अनेक हिंदी गीतंही त्यावेळी तोंडपाठ असत. चित्रपट पाहायचा विशेष छंद नसला तरी अनेक छान छान हिंदी आणि मराठी गाण्यांनी ते दिवस भारावलेले असत. आणि त्यासाठी आमचा जुना रेडिओच आमचा सखा बनला होता. तेव्हा सिलोनवर मला वाटतं बुधवारी आठ वाजता अमीन सायानीचं "भाईयों और बहनों"आमच्याही रेडिओवर यावं म्हणून माझा दादा काय काय युक्त्या लढवायचा आणि कितीही खरखर का असेना राजहंसाला फ़क्त पाण्यातलं दूध पिता येतं तसं आम्हाला तिथे फ़क्त अमिन सायानीचं बोलणं आणि नव्या गाण्याचा त्या आठवड्यातला नंबर आणि टॉपचं गाणं एवढं बरोबर ऐकायला यायचं..

काळ पुढे गेला आणि कामावरुन घरीच यायला रात्र होऊ लागली. टिव्हीचं आक्रमण होतंच शिवाय आता वेळही कमी मिळायचा पण तरी सकाळचा रेडिओ आणि निदान रविवारचं सांजधारा बरीच वर्ष आमच्या घराचा एक अविभाज्य अंग होता.

देश बदलला पण रेडिओची आवड तशीच फ़क्त आता ती इथली चॅनेल्स, एन.पी.आर. आणि कंट्री क्लासिकची चॅनेल्स यापुरता मर्यादित आहे. प्रवासाला जाताना कितीही छान छान सी.डी. एम.पी थ्री असल्या तरी रेडिओ ऐकणं होतंच..तरीही हिंदी मराठी गीतं रेडिओवर ऐकायची इच्छा व्हायचीच...मग केव्हातरी eparasaran ची लिंक मिळाली. माझ्या दोन प्रोजेक्ट्स मधला, म्हणजे शुद्ध शब्दात 'बाकावरचा काळ' या चॅनेलने सुसह्य केलाय.

मला रेडिओवर ऐकायला मिळणार्‍या गाण्याबद्द्ल सगळ्यात जास्त काय आवडतं ते म्हणजे पुढचं गाणं कुठच्या मुडचं येईल काही कल्पना नसते पण गाणं सुरु होतं, आपण ऐकायला लागतो आणि नकळत त्याच मुडचे होऊन जातो. पुढच्या गाण्याला पुन्हा वेगळा मुड..जसं "ए री पवन" मधला लताचा आवाज मुग्ध करून काश्मीरच्या खोर्‍यात घेऊन जातो तसंच झटक्यात "रिमझिम गिरे सावन" ने आपण परत चौपाटीवरच्या उसळत्या दर्यावर येतो.आपल्या मनाला इतकं छान झुलवायची ताकद रेडिओच्या आपकी पसंदमध्ये आहे हे माझ्यासारखे रेडिओवेडे नक्कीच मान्य करतील.