गाणी आणि आठवणी १२ - किसको ऐसी बात, बात कहें

एक प्रसन्न सकाळ.....बरेच दिवसांनी थोडं उबदार वातावरण मिळतंय..सध्याच्या माझ्याकडच्या थंड स्प्रिंगपेक्षा हा इस्ट कोस्टमधला स्प्रिंग मला नेहमीच आवडतो....ना खूप गरम ना खूप थंड....मैत्रीणींशी भेटही जवळजवळ दोन अडीच वर्षांनी.....रात्री एका रेस्टॉरंटवाल्यांनी  "चला आवरा आता" म्हणेपर्यंत खिदळत बसून मग परत तिच्या घरी आल्यावरही आणखी काही गप्पा मारून उशिरा झोपून बर्‍यापैकी वेळेत उठण्यात (किंवा उठवण्यात) आलेली सकाळ.....निवांत न्याहारी झाल्यावर आता मात्र काही कामाची कामं करूयात म्हणून सचैल स्नान करून दिवस सुरु करतेय.....

पण तरी पुन्हा या भागात फ़ेरी होईल किंवा नाही, म्हणून आम्ही पूर्वी इथे राहात असतानाचं आमचं देऊळ जवळपास आहे, तिथे एक नमस्कार करून जाऊया म्हणून बदलेला रस्ता....खरं तर काही अपवाद वगळता यावेळी रस्ते तसेच होते....बदललं होतं किंवा आणखी बदलत होतं ते देऊळ...अर्ध्या बांधकामातून मागच्या रस्त्याने आत जाऊन तिथल्या देवाला नमस्कार करून का कुणास ठाऊक मला तिथे फ़ार वेळ नाही बसवलं....पुजार्‍याने बहुदा चेहरा ओळखला असेल....त्याने सकाळी सकाळी मला प्रसादाचा दही-भात घेऊन जायला आठवण केली..त्याचं प्रसन्न हसू पाहून बरं वाटलं...

मग मात्र डोक्यात उरलेले रस्ते....कामं...आणखी काही भेटी......सरावाच्या ठिकाणी गाडीत तेल घालून...४९५, ९५ असं जायचं होतं....त्याचवेळी मी मला मागच्या वर्षी आईबरोबर खास मुंबईहून आलेली सिडी रॅंडम मोडला लावते...या प्रवासात भाड्याच्या गाडीने प्रवास करायचा असल्याने मी माझ्यापुरता ही आणि अजून एक अशा दोन सिडी घेऊन फ़िरतेय..

हा हायवे, इथला मर्ज आणि तिथलं माझं ब्लाइंड स्पॉट तपासणं सगळंच सरावाचं...पण आता नाही तर दोन अडीच वर्षांपुर्वीच्या सरावाचं....आणि मधल्या काळात फ़ारसं काही बदललं नसल्याने मी पुन्हा त्याच पुर्वीच्या सवयीने लेन चेंज करताना अचानक सिडीतला फ़ोल्डर बदलतो, नाट्यसंगीत हा विभाग खरं तर या सिडीत आहे, पण मी फ़ारसा न ऐकलेला त्यामुळे पुढे करू का असा विचार करत असतानाच तबल्याचे बोल आणि मनाचा ठाव घेणारी सरगम आणि कानावर पडतं.....सिडी बनवताना दिपूने गोंधळ घातलाय हे कळलंच. नाहीतर इतकी सुंदर बंदिश ऐकण्यासाठी मी गेले वर्षभर थांबून आणि तेही तीन हजार मैल दूर आल्यावर का बरं ऐकली गेली असावी??? असो.......

तर तबल्याचे बोल आणि मनाचा ठाव घेणारी सरगम कानावर पडते....

 सा रे ग म ... ग म ग ग सा...........

 किसको ऐसी बात, बात कहें 

ही एकच ओळ सुरूवातीला ज्या प्रकारे आळवली आहे त्याने या बंदिशीत आणखी रस येतो.....काय म्हटलंय बरं पुढे असं म्हणत मी एका हायवेवरून दुसरीकडे सटासट मर्ज व्हायचा आनंदही घेतेय.....सकाळच्या टिपिकल इस्ट कोस्ट ट्रॅफ़िकमध्ये आपली गाडी पुढे दामटायचा एक आनंद आणि त्यात साथीला पं. सत्यशीलजींचा आवाज सांगतोय ते "बा....त......." तो तबला आणि सतार....यांची प्रचंड सांगड मनाला एक वेगळीच अनुभूती येताना पुढचं वाक्य सामोरं येतं...

करे मौज पिया संग जो अपने 

उसपर करम परवर दिगार | 

खरं तर शृंगाररसच म्हणायचा...पण तरी हे गायन ठाव घेतं.....मला तसंही कवितांचे गूढ अर्थ वगैरे नाही कळत आणि शास्त्रीयही टेक्निकली कळत नाही....पण तरी सूरांनी घेतलेला हा ठाव नेहमीपेक्षा वेगळाच....मग पुढचं...

मय भी हो, मीना भी हो 

मौसम - ए - बरसात हो 

उसका यारों क्या कहना 

जिसका दिल बरसात (दिलबर साथ) हो |

योगायोगाची गोष्ट म्हणजे आदल्या रात्री इथे थोडा रिपरिप पाऊस होऊन गेला होता आणि त्यामुळे थोडीशी भिजलेली जमीन, सकाळच्या आंघोळीने प्रसन्न असलेलं शरीर, अजून थोडे ओले असणारे आणि गाडीच्या वेगाने लेन बदलताना मानेच्या होणार्‍या हालचालीने कपाळावर येणारे ओले केस मागे घेताना ’जिसका दिल बरसात हो" ची एक वेगळीच ओळख स्वतःलाच....

या सुरात गुंफ़ून घेताना नक्की काय वाटलं खरं शब्दात मांडणं कठीण आहे....म्हणजे एखादा पुरूष हा भाव किती कोमलपणे मांडू शकतो आणि त्यामुळे शास्त्रीय नाही कळलं तरी यातली प्रत्येक लकेर, तान आपल्याला एक वेगळाच अनुभव देऊन जाते याचा एक प्रत्यय मला त्या सकाळी आला....आणि उरलेला दिवस मलाही "किसको ऐसी बात कहें" गुणगुणत राहावंसं वाटलं....

असे बरेच रस्ते आहेत जिथे विशिष्ट गाणी, अल्बम ऐकले गेल्याने ती वळणं आठवतात....तसं या गाण्याने मला ४९५, ९५ चं लेन चेंजींग आणि एक प्रसन्न सकाळ आठवेल.. आधी रॅंडम मोडमधून लागलेलं हे गाणं त्यादिवशी मी रिपीट मोडला लावून किती वेळा ऐकलं त्याची गणनाच नाही....

हा सगळा प्रवास म्हणजे देऊळ, नंतर माझं जुनं घर तिथून आणखी एका मित्राचं घर आणि मग नवीन जर्सी हे सगळं मी कोणे एके काळी नित्यनियमाने माझ्या बेटर हाफ़बरोबर केलंय...यावेळी मात्र मी एकटीने इथे आले आणि सगळी पाच राज्य एकटी कामं करत गेले...ऑफ़िसच्या कामांचं ठीक आहे पण घरगुती पद्धतीची कामं पण एकटीनेच....ते पूर्वी एकत्र करत असण्याचे प्रवास आठवताना कदाचित त्याची साथ या गाण्याने मला मिळाली का असं घरी आल्यावर मला वाटलं.....

आपले मित्र, मैत्रीण, सखा, सोबती यांच्याबरोबर बर्‍याच गोष्टी आपण एकत्र मिळून करतो.......कधीतरी तेच सगळं त्यांच्या साथीविना करुन पाहावं.....मग अचानक आधीचं सगळं आपल्यासाठी किती खास होतं ते पटतं....नात्यांमध्ये अत्यावश्यक नसेलही कदाचित पण एकदा असंही करून पाहावं किंवा माझ्याबाबतीत यावेळी झालं तसं करावं लागलं, म्हणून तेच सगळं एकटीने केलं.....आपल्याभोवती असणार्‍या मंडळीचं आपल्यासाठी असणं काहीवेळा कसं आपणही गॄहित धरलं होतं असं काहीसं जाणवतं आणि मग ते नातं घट्ट व्हायला मदत होते.....पुन्हा सगळं एकत्र करतानाचे बंध घट्ट होतात.....

जितकं हे गाणं शृंगाररस दाखवतं त्याहीपेक्षा जास्त ते नातं घट्ट करण्यासाठीचा आवश्यक विरह आहे त्याकडेही निर्देश करतं, निदान माझ्यासाठी.....असं मी जेव्हा ते त्या ट्रिपमध्ये वारंवार ऐकलं तेव्हा मला जाणवलं...म्हणजे वर ते कंसातलं दिलबर साथ आहे ते बाहेर काढून 

उसका यारों अजी क्या कहना

जिसका दिलबर साथ हो....... हे एकदा जिसका मधल्या "का" वर जोर देऊन साथ मधला "सा" थोडा लांबवला की आपोआप प्रत्यय येतो.......

ऐकायचंय का तुम्हालाही हे गाणं?? तुमच्यासाठी आणखी एक वेगळा अर्थ घेऊन सामोरं येईल....

या लिंकवर ऑनलाइन ऐकायची सोय आहेच शिवाय फ़क्त एकच गाणं विकत हवं असेल तर माफ़क दरात तेही उपलब्ध आहे...जरूर ऐका.....

शास्त्रीय संगीत ऐकण्यासाठी त्यातलं शास्त्र नेहमीच कळायला हवं असं नाही...मी तर बरेचदा कुठचंही गाणं, "गाणं" म्हणून ऐकते आणि खूपदा मला त्याचा लागलेला अर्थ हा लौकिक अर्थापेक्षा वेगळाच असतो...पण तो माझ्यासाठी नेहमीच खास...ते गाणं ऐकायचा सगळाच प्रसंग मग आठवणीत जातो.....अशाच काही खास गाण्यांपैकी हे एक....

तळटीप - एप्रिलमध्ये केलेल्या बिझिनेस ट्रीपमध्ये ऐकलेल्या गाण्याची आठवण लिहिण्यासाठी जुलैची आणखी एक तशीच  ट्रीप उजाडावी हा आणखी एक छोटासा योगायोगच, नाही का? खरं तर पुन्हा तिच सिडी घेऊन आलेय हेच मान्य करते कसं....:)