अलास्काच्या जंगलातून

गेले काही दिवस डिस्कव्हरीवर "आउट ऑफ़ द वाइल्ड" सिरीज पाहताना कळलंच नाही की किती गुंतत गेलेय त्यात ते. आज त्याचा शेवटचा भाग पाहिला आणि त्यात भाग घेऊन यशस्वीरित्या जंगलाबाहेर आलेल्या चार जणांसाठी नकळत डोळ्यातून पाणी आलं.
सध्या कुठलेच कार्यक्रम तसे वेळच्या वेळी पाहिले जात नाहीत. पण डी.व्ही.आर.प्रणालीचे विशेष आभार की त्यामुळे आपल्या आवडीचा कार्यक्रम रेकॉर्डिंगसाठी ठेवला की प्रत्येक वेळी त्याचे एपिसोड त्यात राहतात आणि निवांत पाहता येतात. तर या रविवारी शेवटचा भाग पाहुन झाला. डिस्कव्हरीचे कार्यक्रम म्हणजे माझ्यासाठी पर्वणीच असते. हा नेहमीपेक्षा हटके आवडलेला म्हणून खास ही पोस्ट.

अलास्कामधील जंगलात नऊ वेगवेगळ्या क्षेत्रातील अमेरिकेत राहणार्‍या माणसांना एक मोठं पाठीवर बोचकं ज्यात थंडीपासून सामना होईल असं आणि इतर थोडं सामान व नकाशा देऊन निसर्गाचा सामना करायला पाठवलयं. त्यांच्या मार्गावर काही विश्रामगृहं आहेत ज्यात जुजबी सामान असेल आणि जर त्यांना या प्रवासातून बाहेर पडायचं असेल तर प्रत्येकाकडे एक जी.पी.एस. आहे त्याचं बटण दाबलं की थोड्याच वेळात एक हेलिकॉप्टर येऊन त्यांची सुटका करेल. थोडक्यात एक प्रकारचा रिऍलिटी शो. पण हा प्रवास जो शेवटपर्यंत पुर्ण करील त्याला बक्षीस वगैरे नाही...हा प्रवास करायला मिळणं हेच त्यांचं बक्षीस. .

या समुहाला अलास्काच्या जंगलात एका अज्ञात ठिकाणी सोडण्यात आलं. आता इथून कशा प्रकारे शहरात परत येता येईल याचा एक नकाशा ज्यात काही थांबे खास तयार केले होते त्याच्याकडे एकत्र कुच करणं नाहीतर वर सांगितल्याप्रमाणे सुटका एवढंच त्यांच्या हाती. अगदी आदिमानव नाही पण ज्याला आपण किमान वस्तु असताना जगणं म्हणतो तसं. जंगलातुन सारखं चालणे, हाय एलेव्हेशनला चढणे आणि दिवसभरची कामं यासाठी अंदाजे ४५०० कॅलरीची गरज पण वेळप्रसंगी एक खार चारजणांमध्ये ही लोकं खातात.
अलास्कामधलं सतत खाली जाणारं तापमान आणि दिवसाचा प्रकाश कमी व्हायच्या आधी मुक्कामाचं ठिकाण आणि खाणं शोधण्याची गरज इतकं महत्त्वाचं की पाहता पाहता आपणही कधी त्यांच्या खाण्याची अन झोपण्याची काळजी करु लागलो कळलं नाही.
हा प्रवास सुरु करण्याच्या आधी या सहभागी लोकांचं एक छोटं सर्व्हायवल ट्रेनिंग झालं होतं ज्यात त्यांना नदी ओलांडणे, शिकार आणि प्राण्यांची कातडी सोलणे, सर्व सामान एकत्र करुन त्याची सॅक सारखी घडी करणे इ. शिकवलं होतं. पण मुख्य मानसिक तोल जो शेवटी स्वतःच सांभाळायला लागतो त्याच्याशी सामना करता न आल्यामुळे काही लोकं हळुहळु गळायला लागले. एकदोन जण अति श्रमाने दमुनही कंटाळले. त्यात एक तर पोलिसाची नोकरी करणारा होता. पण एकवेळ अशी आली की त्याला दमुन चक्कर आल्यासारखे व्हायला लागले आणि शेवटी त्याने हेलिकॉप्टरला बोलावले.
एक एक जण गळाला की बाकीच्यांना मग सुरुवातीला प्रश्न पडे कारण प्रत्येकजण अंदाजे साठेक पौंड सामान वाहात असे आता या मध्येच गळालेल्या व्यक्तीमुळे मग आता काय कमी करायचं याची चिंता. काही काही निवासाच्या ठिकाणी मग यांनी कधी भांडी कधी दुर्बिण असं जडपैकी सामान कमी केले.
प्रत्येक थांबा यांना रस्ता शोधुन वेळेत पोहोचलेत असं नेहमीच झालं नाही. एका ठिकाणी अंगावर अक्षरश: जाडं प्लॅस्टिक त्यात सामान बांधुन त्याची सुरळी आणि त्याला पाठिवर अडकवायला सॅकसारखं करत तेच पांघरुन उपाशी झोपण्याची वेळही आली आणि त्याच अवस्थेत बाहेर बर्फ़ाचं वादळ चालु. काही निवासाची ठिकाणं आधी राहाण्यालायक करावी लागत. कुठे धुराची चिमणी नीट करा किंवा शेल्टर लावा. मुख्य म्हणजे आसपास जे काही मिळेल ते शिकार करुन खा. एका ठिकाणी प्रत्येकाला झोपायला वेगळी गादी व पांघरायला चादरी आणि जीवघेण्या थंडीपासुन बचाव म्हणुन थोडी दारू होती तर सर्वांनी काय जल्लोश केला होता!
पंचवीस वगैरे दिवसांनी फ़क्त पाचजण राहिले ज्यात एक तरुण वकिल मुलगी जी वंशाने एशियन होती (बहुधा जॅपनीज), एक घोड्यांना शिक्षण देणारा, एक पर्सनल ट्रेनर तरुणी, एक स्कुलबस ड्रायव्हर बाई आणि एक हाउसिंग धंद्यातला तरुण. ही सर्व एकमेकांना धरुन चांगलं चाललं होतं. कुणी एखाद्या दिवशी शिकार करत, पुष्कळदा ती जॅपनीज प्राणी सोलणे आणि त्यात इतर काही म्हणजे सुके वाटाणे इ. भिजवून घालुन त्याच एकाच मोठ्या भांड्यात सुप बनवी म्हणजे ते सर्वांना थोडं थोडं करुन पुरवता येई. होता होता त्यांना एके दिवशी ओव्हरहेड वायर आणि काही प्रायव्हेट केबिन्स (जंगलात तात्पुरतं राहायची लाकडी घरं) दिसली म्हणजे आता आपण शहराच्या आसपास असु असं त्यांना वाटलं. पण त्यारात्री त्यांना राहण्याचा जो थांबा दिला होता तो म्हणजे नुस्त तंबुचा सांगाडा आणि त्याला लावायचा कपडा खाली सरकवुन ठेवला होता. ह्यांनी तो लावुन कसाबसा तो तंबु उभा केला पण त्याच रात्री भरपुर बर्फ़ झाला.. आणि सकाळी अचानक त्या जॅपनीजने सुटकेचा मार्ग स्विकारला. मला तर पाहाताना त्यांच्यातलीच एक असल्यासारखं दुःख झालं..

पण अर्थात बाकीच्यांचा होसला कायम होता. मजल दरमजल करत ते एका रेल्वे ट्रॅकपाशी पोहोचतात. त्यांना ट्रॅकवर बर्फ़ दिसत नाही म्हणजे ट्रेन येईल या भरवशावर ते तिथंच थांबायचं ठरवतात.
खर तर अलास्कामध्ये काही काही ठिकाणी आठवड्यात आणि बर्फ़ात महिन्यात एकदा अशीपण ट्रेन सर्विस असु शकते. पण आदल्या रात्रीच्या तंबुप्रकरणामुळे पोटात अन्नाचा कण नाही संपुर्ण चालुन शहरात पोहोचु शकु माहित नाही म्हणुन अगदी लहान मुलांसारखे ते त्या ट्रॅकवर पाहारा करत राहतात. ट्रेन आपल्यासाठी थांबावी म्हणुन एकजण तिचा पांढरा शर्ट काढुन दुसर्याचे कपडे घालुन त्या पांढर्या शर्टाचा बावटा करुन एका काठीला लटकवुन ठेवतात. शेवटी संध्याकाळी तिथे एक ट्रेन येते आणि ती त्यांच्यासाठी थांबतेआता हे पुढे काय दाखवणार याचा विचार करत असताच जेव्हा ते पहिल्या स्टेशनपाशी पोहोचतात तेव्हा चक्क त्यांचे नातेवाईक खास त्यांच्या स्वागतासाठी उभे असतात. त्यांच्या बरोबर मलाही भरुन आलेलं असतं की हा खडतर प्रवास या चारांनी तडिस नेला.