गाणी आणि आठवणी ६ - नवलाख तळपती दीप विजेचे येथ

आभाळ भरुन आलंय...आता हे खरं तर नेहमीच असं राहणार माहित आहे पण तरी का कोण जाणे प्रत्येकवेळी ते असंच उदास करुन ठेवतं...अगदी उठुन खोलीत थोडा प्रकाश करावा असंही वाटत नाही...आणखी काही दिवसांनी तर घड्याळ मागे केलं की मग संध्याकाळही लवकर भेटायला येणार आणि तीही जास्ती करुन सूर्याची लाली न ल्यायता..भरुन आलेल्या दिवसांत अख्खा दिवस म्हणजे जणू एक मोठी संध्याकाळच..संध्याकाळी होणारी संध्याकाळ घेऊन येणार तो काळोख......फ़ोर सिझनचं खूळ नॉर्थ-इस्टला असताना बरं होतं का असं इथे वेस्टातला पाऊस सुरु झाला की हमखास वाटतं.

खरं तर पाऊस, पावसाळा मला फ़ार आवडतो...की आवडायचा? या पावसाला मुख्य त्या पहिल्या पावसाचा मातीचा वेडा करणारा मृदगंध नाही. शिवाय कडाडणार्‍या थंडीत तो पडणार म्हणून भिजायचं सुखही नाही. एकवेळ छत्री-रेनकोट नसेल तर चालेल पण चार किलो कपडे,स्वेटर, कोट, हातमोजे हे सर्व घालुन पावसाला हाय कसं म्हणायचं...त्याऐवजी उरल्या-सुरल्या तोंडाला बोचणारी थंडी नकोशी होऊन गाडी नाहीतर घराच्या हिटरमध्ये धावायची लगबग. पावसाचे बाकी सगळे चोचले पुरवता आले नाही तरी नशिबाने बाहेर पाऊस पडत असताना लागणार्‍या आल्याच्या चहाची चव तीच आहे हा काय तो आशेचा किरण.

घरुन काम करायचं एक बरं असतं...कुठेही बसता येतं...थोडंफ़ार बाहेरच्या पावसाला पाहताही येतं आणि मुख्य म्हणजे आपल्याला हवा तसा चहा करुन त्या छोट्या क्षणाची मजा एकटीने का होईना पण घेता येते. प्रत्यक्ष कामाच्या जागच्या डिप-डिपपेक्षा बरंच बरं....अशी थोडंसं अंधारलेल्या पावसाळी वातावरणात या चहाब्रेकमध्ये स्वयंपाकघरात आले की मला दिसते मीच सकाळी लावलेल्या दिव्याची अजुन जळणारी वात....न कळत माझ्या कानात सी. रामचंद्रांच्या संगीत आणि आवाजातले कुसुमाग्रजांचे शब्द रुंजी घालतात

नवलाख तळपती दीप विजेचे येथ

उतरली तारकादळे जणू नगरात

परि स्मरते आणिक करते व्याकुळ केव्हा

त्या माजघरातिल मंद दिव्याची वात

या गाण्याला एक विशिष्ट आठवण नाही पण मला कुठच्या तरी शांत जागी हे गाणं पोहोचवतं आणि सगळं आर्त वाटतं...प्रत्येकवेळी ते ठिकाण बदलतं...काही जुन्या आठवणीही रुंजी घालत असतात...

मामाकडे मधल्या अंधार्‍या खोलीत आजीच्या पलंगाच्या वरती असणारी आणि खरं तर आजी लावेल तेव्हाच तेवणारी वात ही मुख्य आठवण.एवढ्या मोठ्या घरात माझ्या लाडक्या मामाच्याच वाट्याला घराची अंधारी बाजु का यावी असं त्यावयातही वाटणारी मी. दुसरी आठवण मी सहावीत असताना मावशी गेल्यावर त्या बारा दिवसात सकाळी पांघरुणातूनच दिसणारा रोज तिच्या फ़ोटोपुढे तेवणारा दिवा, पोटच्या पोरीचं हे असं स्वतःच्या समोर निघुन जाणं पाहताना अश्रु आटलेली आजी आणि रोज तितकीच हमसुन दुःख करणारी आई....सगळं त्या वातीच्या साक्षीने...हे सगळं आठवणीतुनही लवकर सरावं म्हणून प्रयत्न करणारी मी.....का हे असं पावसाचं मला एकटीला भेटणं हळवं करतं माहित नाही....

मी कुठल्या तरी कडव्यात माझ्यासाठी दुसरी वाट शोधते,

हेलावे भवती सागर येथ अफाट

तीरावर श्रीमान इमारतींचा थाट

परि स्मरतो आणिक करतो व्याकुळ केव्हा

तो नदीकिनारा आणि भंगला घाट

अमेरिकेतल्या फ़्रायडे हार्बर नाहीतर हवाईच्या बेटावर ती श्रीमंती घरं पाहायला गेलेलं माझं मन दुसर्‍याच क्षणी मायदेशातल्या माझ्या लहानपणी बाबा नदीत दगड फ़ेकुन तो जाता जाता अनेकवेळा दिसायचा तसंच फ़ेकताना तिथे जाऊन पोहोचतं..श्या किती वर्षं झाली नदीवर जाऊन...नाहीतर लहानपणी सुट्या आणि आमची सूर्यानदी हे समीकरण होतं..बाहेरचा आधी उदास करणारा पाऊस आता नसतोच...मी पुन्हा एकदा गुणगुणते

बेहोष चढे जलशांना येथिल रंग

रुणझुणता नूपुर जीव बने निःसंग

परि स्मरतो आणिक करतो व्याकुळ केव्हा

तो आर्त मला जो ऐकविलास अभंग

एकटेपणातला पाऊस पुन्हा एकदा माझ्याबरोबर येतो आणि मी मुकाटपणे "चल, आता सवयीचे होऊया" असं म्हणून त्याचा हात घट्ट पकडून सोबत करु लागते.....मनात ते गुणगुणणं तसंच असतं....." परि स्मरते आणिक करते व्याकुळ केव्हा, त्या माजघरातिल मंद दिव्याची वात".......